กลุ่มโรคภูมิแพ้ และแพ้ภูมิตัวเอง (Manifia)

กลุ่มโรคภูมิแพ้ และแพ้ภูมิตัวเอง (autoimmune disease) จัดอยู่ในกลุ่มใหญ่ชื่อ ภาวะภูมิไวเกินนะคะ

ภูมิไวเกินชนิด 1 (IgE-mediated)

หลักการ: ภูมิคุ้มกันทีมตบพยาธิจำสารที่มักไม่ใช่เชื้อโรค ⮕ Plasma cell สร้างแอนติบอดี IgE + Th2 เกณฑ์ Mast cell, Eosinophil, Basophil ไปอาละวาด

.

ตัวอย่างโรค

ภูมิแพ้โพรงจมูก (Allergic rhinitis):

อาละวาดที่โพรงจมูก ⮕ ผนังบวมตีบ+มูก

โรคหืด (Asthma):

อาละวาดที่ผนังหลอดลมจิ๋ว ⮕ หลอดลมหดตีบ+เมือกหนา

โรคผื่นแพ้ผิวหนัง (Atopic dermatitis) ระยะเฉียบพลัน:

อาละวาดที่ผิวหนัง ⮕ ผื่นอักเสบ + คัน

โรคแพ้อาหาร (Food allergy):

ของที่กิน ⮕ เข้าเลือด ⮕ อาละวาดที่ผิวหนัง ⮕ ผื่นอักเสบ + คัน

โรคแพ้รุนแรง (Anaphylaxis):

อาละวาดที่ผิวหนัง ⮕ ผื่นลมพิษ + คัน

อาละวาดที่กระเพาะลำไส้ ⮕ บีบตัว ⮕ อาเจียน+ท้องเสีย

อาละวาดที่หลอดลม ⮕ หลอดลมหดตีบ+เมือกหนา

อาละวาดที่หลอดเลือด ⮕ ขยายตัว ⮕ ความดันต่ำ + shock

ภูมิไวเกินชนิด 2 (Antibody-mediated cytotoxic)

หลักการ: มีแอนติบอดี ที่จำเพาะกับสาร “บางชนิด” บนผิวเซลล์ ⮕ แอนติบอดีไปเกาะ ⮕ IgM กระตุ้นทุ่นระเบิ-ดเจาะรู (C5b), IgG กระตุ้นเม็ดเลือดขาวหลั่งพิษใส่ ⮕ เซลล์นั้นตา-ยทั้งเซลล์

.

ตัวอย่างโรค

โรคหัวใจรูมาติก (Rheumatic heart disease):

แอนติบอดีจำทั้งเชื้อและผิวหัวใจ ⮕ ทำลายหัวใจ ⮕ โดนเรื้อรังจนลิ้นตีบ

โรคไทรอยด์เป็นพิษแบบเกรฟ (Graves’ disease):

แอนติบอดีจำ’ตัวรับฮอร์โมน TSH’ ⮕ วิ่งไปจับ ⮕ แต่ดันจับแล้วสวมร่องพอดี ⮕ กลายเป็นกระตุ้นต่อมไทรอยด์แทน ⮕ หลั่งฮอร์โมนไทรอยด์มาก

โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง (Myasthenia gravis):

แอนติบอดีจำ’ตัวรับสารสื่อ Ach’ ⮕ วิ่งไปจับที่กล้ามเนื้อ ⮕ ทำลาย + ลดจำนวนตัวรับ Ach ⮕ เซลล์ประสาทหลั่ง Ach แล้วสั่งกล้ามเนื้อไม่ได้ ⮕ กล้ามเนื้ออ่อนแรง

หมู่เลือดไม่ตรงกัน (ABO/Rh incompatibity)

แอนติบอดีจับแอนติเจนหมู่เลือดผิด ⮕ เม็ดเลือดแดงแตก

ภูมิไวเกินชนิด 3 (Immune Complex-Mediated)

หลักการ: มีแอนติบอดี ที่จำเพาะกับสาร “บางชนิด” ที่ลอยในเลือดอย่างอิสระ ⮕ จับเชื่อมไปมาหลายๆ อัน ⮕ จนก้อนใหญ่ขึ้น (immune complex) ⮕ หลุดไปติดตามผนังหลอดเลือด อวัยวะต่างๆ

.

ตัวอย่างโรค

SLE:

จับ DNA ที่รั่วออกมา ⮕ ก้อนวิ่งสะสมทั่วร่าง ⮕ หลอดเลือดอักเสบหลายอวัยวะ

โรคไตอักเสบหลังติดเชื้อ (Post-streptococcal glomerulonephritis):

จับโปรตีนแบคทีเรีย ⮕ ก้อนไปติดที่ไต ⮕ ไตอักเสบ

โรคไตอักเสบจากแอนติบอดี IgA (IgA nephropathy):

ร่างกายสร้างแอนติบอดีชนิด IgA ผิดปกติ (ไม่มีหมู่ galactose) ⮕ ภูมิคุ้มกันเข้าใจผิดคิดว่าเป็นเชื้อโรคสร้างแอนติบอดีอีกตัวมาจับ ⮕ เกิดพวง IgA กับแอนติบอดีที่เล็งมันลอยไปติดที่ไต ⮕ ไตอักเสบ

โรคหลอดเลือดอักเสบหลายชนิด (Vasculitis):

จับสารแปลกในเลือด ⮕ ก้อนไปสะสมในหลอดเลือดเฉพาะที่

**กลุ่มนี้มีโรคมากมาย ต่างกันตรงที่ว่า มันจำสารตัวไหน – EGPA, MPA, GPA

ภูมิไวเกินชนิด 4 (Delayed, T-cell mediated)

หลักการ: T cell ทั้งชนิดวางแผน (Th cell) และชนิดนักฆ่-า (Cytotoxic T cell) จำสารบางชนิด แล้วไปรุมทำลายเซลล์ที่มีสารนั้น – วิธีนี้ไม่ใช้แอนติบอดีเลย

.

ตัวอย่างโรค

ผื่นแพ้ผิวหนังแบบสัมผัส (Allergic contact dermatitis):

T cell จำบางสาร เช่น นิกเกิล ⮕ อักเสบที่ผิวหนังที่สัมผัส

แพ้ยาแบบรุนแรง Steven-Johnson

T cell จำยาผิดที่อยู่บนผิวหนัง ⮕ วิ่งไปลอกผิวหนังทั้งร่าง

เบาหวานชนิดที่ 1 (Type 1 Diabetes)

T cell จำโปรตีน beta cell ⮕ ทำลายเซลล์สร้างอินซูลิน

ไทรอยด์ต่ำแบบ Hashimoto’s thyroiditis

T cell จำเอนไซม์ที่ไว้สร้างฮอร์โมนไทรอยด์ ⮕ ตบต่อมไทรอยด์จนฝ่อ

ทุกบทความไม่ได้เขียนโดยเพจนี้ เพียงคัดเลือกจากบทความที่น่าสนใจของเพจต่างๆที่น่าเชื่อถือ
ที่ผู้เขียนเป็นแพทย์ หรือผู้ที่อยู่ในแวดวงวิชาการที่มีเครดิตสูง สามารถติดตามต้นฉบับโดยคลิ๊กที่ลิ้งค์ด้านล่าง
เพื่อ Follow FB Page เพื่อได้เห็นบทความใหม่ๆได้เลยครับ

ผู้เขียนและแหล่งที่มาของข้อมูล FB PAGE
Link to Facebook FanPage