ออกกำลังกายช่วยป้องกันการเกิดโรคหัวใจ และยังตามไปช่วยให้หัวใจตอนเกิดเรื่องแล้วด้วย (Tensia)

.

โรคหัวใจขาดเลือด คือหนึ่งในโรคที่น่ากลัวที่สุด และเป็นเป้าหมายสำคัญที่ทำให้เราต้องมานั่งดูแลสุขภาพอยู่ทุกวันนี้

เมื่อใดก็ตามคราบคอเลสเตอรอลที่แทรกผนังหลอดเลือดหัวใจอย่างเงียบๆ มาหลายสิบปี ‘มันปริออก’ เพราะเลือดไหลผ่านจุดตีบแรงเกินไป ประหนึ่งน้ำผ่านสายยางที่บีบปลาย

.

เมื่อนั้น ‘ลิ่มเลือด’ ก็จะก่อตัวขึ้น ตามสัญชาตญาณธรรมชาติที่ต้องการหยุดแผลจุดที่ปริ แต่นั่นก็เป็นการ ‘อุดทั้งหลอดเลือด’ ไปด้วย ทำให้หัวใจขาดเลือดเฉียบพลัน แน่นหน้าอกร้าวไปแขนซ้าย เหงื่อแตก ใจสั่น อย่างทรมาน

หลายคนโชคร้าย หัวใจเกิดไฟฟ้าลัดวงจร เสียชีวิตก่อนถึง รพ.

บางคนไปถึง รพ. ได้ แต่กล้ามเนื้อที่ตายไป เอาคืนมาไม่ได้

เกิดโรคประจำตัว หัวใจล้มเหลวตามมาไปอีกนาน

.

แน่นอนค่ะว่า วิธีป้องกันได้ดีที่สุด คือป้องกันไม่ให้คอเลสเตอรอลไปพอกผนังหลอดเลือดตั้งแต่แรก อย่ากินเยอะ ลดความอ้วน เลี่ยงบุหรี่/สุรา

แต่ถ้าชีวิตมันพลาดจริงๆ จนเกิดหัวใจขาดเลือดไปแล้ว มันไม่มีทางแก้อะไรเลยเหรอ? ไม่มีวิธีลดความเสียหายของมันเลยเหรอ?

.

.

คำตอบคือมีค่ะ ออกกำลังกาย (อีกแล้ว) นั่นเอง

เพราะอะไร? ก็เพราะมันคือการซ้อมให้หัวใจมันรู้จักวิกฤติอยู่ทุกวัน ให้มันรู้ว่าขาดพลังงานมันรสชาติเป็นยังไง ให้มันพยายามหาวิธีสำรองพลังงาน และให้มันพยายามเตรียมพร้อมระบบหลอดเลือดให้เทพที่สุดนั่นเองค่ะ

.

ซ้อมให้หัวใจรู้จักรู้รสชาติของการมีพลังงานต่ำ

ออกกำลังกายเร่งให้หัวใจใช้พลังงานมากขึ้น จนเซลล์รับรู้ว่าพลังงานเริ่มต่ำลง (โดยเซนเซอร์ AMPK) หัวใจจึงรีบปรับตัว เพิ่มจำนวนและคุณภาพของไมโตคอนเดรีย เพิ่มศักยภาพในการสลายกรดไขมัน สร้างไกลโคเจนเก็บไว้มากขึ้น

เมื่อวิกฤติเกิดขึ้น เลือดมาเลี้ยงน้อยลง ยังมีเสบียงสำรองไว้ แถมยังมีระบบสลายสารอาหารที่เข้ามาน้อยนิดนี้ ได้อย่างมีประสิทธิภาพ

.

ซ้อมให้หัวใจ ค้นหาวิธีปรับระบบหลอดเลือดตัวเองให้เทพ

ออกกำลังกาย เร่งให้เลือดไหลเข้าระบบหลอดเลือดหัวใจแรงขึ้น ซ้อมให้ผนังหลอดเลือดรับรู้ถึงแรงของเลือด มันจึงวางแผนสร้าง ‘โรงงานสร้างก๊าซ nitric oxide’ (eNOS) เอาไว้เยอะๆ ทำให้หลอดเลือดหัวใจมีก๊าซนี้ คอยขยายหลอดเลือด คอยยับยั้งการเกิดลิ่มเลือดตอนช่วงวิกฤติไม่ให้ใหญ่มาก

แถมการไหลของเลือดที่มามากขึ้นนี้ ยังช่วยให้เกิดการแผ่ขยายเครือหลอดเลือดฝอยมากขึ้น เวลาอยู่ในช่วงวิกฤติ มีโอกาสสูงที่ตำแหน่งพื้นที่หลอดเลือดข้างเคียง ดันเลือดมาช่วยเลี้ยงได้ (Collateral circulation)

.

ทำให้กล้ามเนื้อกับหัวใจสนิทกันมากขึ้น พูดคุยกันมากขึ้น

กล้ามเนื้อที่ออกกำลังกายสม่ำเสมอ จะส่งฮอร์โมน Myonectin ไปบอกกล้ามเนื้อหัวใจ ให้สร้างโปรตีนต่างๆ ที่ใช้เอาตัวรอดตอนขาดเลือดขาด O₂

ส่งฮอร์โมน irisin ไปช่วยเสริมระบบเผาผลาญพลังงานของหัวใจ และสนับสนุนการสร้างโรงงาน eNOS ที่เอาไว้สร้างก๊าซ nitric oxide

และยังส่ง IL-6, IL-15 ไปเรียกเม็ดเลือดขาวสายต้านอักเสบ (Treg) ให้มาประจำตามหัวใจมากขึ้น เวลามีเหตุหัวใจขาดเลือดขึ้นมา การอักเสบก็เบาลง ไม่ซ้ำเติมจุดที่เสียหาย

.

.

ผลก็คือ เวลาเกิดหัวใจขาดเลือดขึ้นมา ขนาดของจุดขาดเลือด (Infarction size) เล็กลงมาก, โอกาสเกิดภาวะแทรกซ้อน เช่น หัวใจเต้นผิดจังหวะ, หัวใจล้มเหลวก็ลดลง

และแน่นอนค่ะว่า อัตราการรอดชีวิตก็สูงมากๆ เลยค่ะ แถมรอดมาแล้ว โอกาสที่จะเป็นโรคต่างๆ ตามมาก็ลดลง

.

.

หลายคนเริ่มมองหาประกันสุขภาพรูปแบบต่างๆ กันแล้ว ทำไมไม่สร้างประกันสุขภาพแบบระดับชีววิทยา ประทับติดหัวใจเราเลยล่ะคะ มันช่วยเราได้เลย ทันทีที่เกิดเรื่อง อยู่คู่กับเราไปตลอด ไม่มีเบี้ยวค่ะ

วันนี้ลุกมาออกกำลังกายกันค่ะ

เพื่อหัวใจที่ทำงานมาทั้งชีวิต ให้มันอยู่กับเราต่อไปแบบสมบูรณ์